آب و هوای تربت جام
تربت جام یکی از شهرستان های خراسان رضوی است ، مساحت این شهرستان 8184 کیلومتر مربع است که در شرق خراسان قرار دارد. این شهرستان از سمت شمال به مشهد و از مشرق به رودخانه هریر رود و ادامه آن در جنوب مرز افغانستان و شهرستان تایباد و از مغرب به شهرستان تربت حیدریه و فریمان منتهی می شود و تقریبا مرز میان ایران و افغانستان است .
تربت جام بصورت مختصر ” جام ” گفته می شود و به معنای شهر آرامجای احمد جامی است و مرکز این شهرستان ، شهر تربت جام است و این نام کنونی خویش را از تربت شیخ احمد جام گرفته است البته در برخی از منابع آمده است که در گذشته ارتفاعات این منطقه به شکل جام دیده می شد درنتیجه نام این شهر را تربت جام یعنی سرزمین جام مانند نامیدند.
چرا آب و هوای تربت جام اینگونه است؟
آب و هوای منطقه تربت جام معتدل و تقریبا خشک است ، با این وضعیت آب و هوایی می توان به این مسئله پی برد که اینگونه آب و هوا معمولا تابستان هایی بسیار گرم و زمستان هایی کاملا سرد دارد . مرکز این شهرستان ، تربت جام است که آب و هوایش معتدل است و در تابستان بیشترین درجه دما به 40 درجه بالای صفر می رسد و دمای هوا در زمستان به 13 درجه زیر صفر می رسد .
تاریخچه تاسیس هواشناسی در اوایل قرن نوزدهم میلادی می باشد و ایران صد و سومین کشوری است که در سال 1338 به عضویت WMO ( سازمان هواشناسی جهانی ) در آمده است و نخستین ایستگاه های هواشناسی توسط انگلیسی ها و روس ها برای ادامه اهدافشان در ایران تاسیس گردید . انگلیسی ها به دلیل اینکه از راه دریا وارد ایران می شدند اولین ایستگاه های هواشناسی خود را در منطقه های نفتی در قسمت جنوبی کشور و در جوار خلیج فارس و دریای عمان احداث کردند .
چرا آب و هوای تربت جام اینگونه است؟
ایستگاه های هواشناسی دارای انواع مختلفی است که یکی از این ایستگاه ها ” ایستگاه هواشناسی سینوپتیک ” می باشد که سازمان جهانی هواشناسی یک شرایط ایده آل و استاندارد برای آن در نظر گرفته است تا اگر هدف مخابره اطلاعات به سراسر دنیا را داشته باشد باید نسبت به آن شرایط پایبند باشد و آن ها را رعایت کند ؛ ” سینوپتیک ” واژه ای یونانی است که به معنای ” هم نظر ، هم نوا ، همدید ” می باشد در اصطلاح تخصصی امروزی برای استفاده از اطلاعات هواشناسی بکار می رود و بطور همزمان در یک منطقه گسترده جهت ارائه تصویری جامع و کامل و بصورت لحظه ای از حالت های جوی است .
” ایستگاه های سینوپتیک ” ایستگاه هایی هستند که با توجه به نیاز های ملی ، منطقه ای و بین المللی ، پارامتر های هواشناسی را بر اساس نوع ایستگاه در ساعت استاندارد تعیی شده انجام و در قالب گزارش سینوپ و به منظور انواع کاربری های پیش بینی هواشناسی ، صدور اخطاریه ها ، مطالعات اقلیمی و … ارسال می کنند . این نوع ایستگاه ها دیده بانی های جوی را به صورت شبانه روزی و به منظور استفاده در سطح بین المللی انجام می دهند ؛ همچنین این ایستگاه ها گزارش های جوی را در هر ساعت یکبار تهیه و در زمانی مقرر به مرکز سوئیچ سازمان هواشناسشی ارسال می کنند .
انواع ایستگاه سینوپتیک
سینوپتیک اصلی :
دیده بانی های جوی را بصورت شبانه روزی و به منظور استفاده در سطح بین المللی انجام می دهند و با پیش شماره 40 شروع می شود و به دو دسته اصلی سنتی و نیمه خودکار تقسیم می شوند .
سینوپتیک تکمیلی :
دیده بانی هایجوی را به صورت روزانه یا شبانه روزی و به منظور استفاده در سطح ملی انجام میدهند و با پیش شماره 90 آغاز می شوند و به دو دسته تکمیلی سنتی و نیمه خودکار تقسیم می شوند .
در شهرستان تربت جام ایستگاه هواشناسی مورد استفاده از نوع ” سینوپتیک ” می باشد . پیش بینی های کوتاه مدت ، بلند مدت و میان مدت که معمولا بواسطه سازمان هواشناسی هر منطقه انجام می شود ، مقاصد مختلفی را در بر دارد که از جمله آن ها می توان به نوع دراز مدت آن اشاره نمود که بیانگر خشکسالی یا پرآبی منطقه می باشد یا برای پایش منابع آب انجام می شود . مهمترین پارامتر های هواشناسی که با استفاده از آن می توان به نوع اقلیم منطقه پی برد می توان باد ، رطوبت ، باران و دما را ذکر کرد که اینها نقش مهمی را در تعیین وضعیت اقلیم یک منطقه ایفا می کنند .
رئیس اداره هواشناسی تربت جام ضمن اینکه به میانگین میزان بارش در جهان که 800 میلی متر است ، اشاره نمود ؛ ایشان خاطر نشان کرد که از این میانگین سهم کشور ما ایران به 240 تا 250 میلی متر می رسد و افزود : متوسط بارندگی در شهرستان تربت جام 168 میلی متر است که 32 درصد بارندگی ها یعنی 54 میلی لیتر باید در فصل بهار باشد تا به حالت نرمال برسیم .
چرا آب و هوای تربت جام اینگونه است؟
آقای زمانی رئیس اداره هواشناسی تربت جام بیان داشت : متوسط دمای شهرستان تربت جام 7/15 درجه سانتیگراد و میانگین حداکثر دمای هوا 5/22 درجه و میانگین حداقل دما 9 درجه سانتیگراد است ؛ کمترین دمایی که تا به حال در شهرستان تربت جام اتفاق افتاده است به زمستان سال 1386 مربوط می شود که 24 درجه زیر صفر بود ه است و در آن سال به مدت 40 روز دمای هوا زیر صفر اعلام شده است و بالاترین دمایی که تاکنون در این شهرستان به ثبت رسیده است در تیرماه حدود 44 درجه سانتیگراد بوده است . مجموع بارش زراعی سال قبل در ایستگاه هواشناسی تربت جام از اول مهر 98 تا 31 شهریور ماه 1399 معادل 3/512 میلی متر ثبت شده است .
دنبال کردن اخبار آب و هواشناسی از طریق سازمان هواشناسی امر مهمی است که همگان باید بدان توجه نمایند چرا که آدمی را از بروز خطرات احتمالی تا حدودی مطلع می ساز و همچنین از بروز خسارت های ناشی از سیلاب ها ، شدت گرما و طوفان های سخت و گرد باد های شدید تا حد قابل توجهی جلوگیری می کند ؛ سازمان هواشناسی شهرستان تربت جام نیز همواره به دنبال این است که اخبار و پیش بینی هایی دقیق درباره هوا در اختیار عموم قرار دهد تا از این طریق بتواند از بسیاری از خطرات و خسارت های احتمالی پیشگیری کند .
نویسنده: فاطمه آبنوس
مقاله های خانوم فاطمه آبنوس را در این لینک دنبال کنید.
ما را در تلگرام و اینستا دنبال کنید
